Het gaat al een hele tijd snel bergaf met de aantallen Zomertortels. Het was onnodig een helderziende te zijn om hen een sombere toekomst te voorspellen. Toch was de Zomertortel 50 jaar geleden nog een vrij talrijke en goed verspreide soort, want in hun eerste vogelatlas schatten Lippens & Wille (1972) het aantal nesten in Limburg op 5000 (!). In de Limburgse atlas van 1985 noemde Jan Gabriëls de verspreiding nog homogeen, in deze van 1994 al verbrokkeld. De Vlaamse Vogelatlas van 2004 (Vermeersch) bracht geen kentering toen bleek dat de populatie in Limburg op 10 jaar tijd nog maar eens gehalveerd was.
De soort werd ondertussen zo zeldzaam dat ze sinds 2008 opgenomen is in het Bijzonder Broedvogelproject Vlaanderen (BBV-project) en sindsdien jaarlijks wordt opgevolgd door de Likona Vogelwerkgroep. Uit deze cijfers blijkt duidelijk de gestage achteruitgang tot aan het huidige dieptepunt.
Hoe zit dat nu voor de Fruitstreek? Om een trend voor onze regio in beeld te brengen kunnen we gebruik maken van data uit waarnemingen.be, de databank waarin losse waarnemingen opgeslagen worden, actief sinds 2008. Het is niet mogelijk om op basis hiervan het aantal broedvogels weer te geven, daarvoor zijn de verzamelde waarnemingen te weinig gestructureerd. Maar als we de resultaten van de losse waarnemingen tijdens het broedseizoen uit 2010 en 2025 naast elkaar leggen dan is een negatieve trend niet te weerleggen. Om niet te zeggen dat de toestand voor de soort in de Fruitstreek ronduit dramatisch geworden is.
waarnemingen broedseizoen 2010 (km²-hokken)
waarnemingen broedseizoen 2025 (km²-hokken)
In 2023 startte Natuur en Bos met kleinschalige bijvoederacties door vrijwilligers, als een noodmaatregel in afwachting van meer duurzame oplossingen. Over die duurzame oplossingen is men het nochtans al lang eens, allemaal netjes opgelijst. Maar blijkbaar zo moeilijk verenigbaar met ons grootschalig en intensief beheerd landschap. Het verlies aan geschikt broedgebied in de noordelijke landen wordt door de jachtlobby in Zuid-Europa trouwens gretig gebruikt als argument om de jacht niet als oorzaak van de afname te zien. Dit schept wel een erg absurde situatie waardoor daar onze laatste Zomertortels op hun tocht naar en van Afrika kunnen worden afgeschoten.
Pierre Vandersmissen
Leave a Reply